• Een stabiele pensioenuitkering is niet meer vanzelfsprekend. Daarom moet vrijwel iedereen zelf extra vermogen opbouwen voor een onbezorgde oude dag.
  • Beleggen via een geblokkeerde pensioenrekening is een fiscaal voordelige optie.
  • Beleggen via box 3 geeft juist meer flexibiliteit, maar je moet wel vermogensbelasting betalen.
  • Business Insider Nederland laat aan de hand van voorbeelden zien hoeveel minder eindkapitaal je opbouwt vanwege de vermogensbelasting in box 3.

Wil je als pensionado comfortabel kunnen leven, dan moet je zo vroeg mogelijk beginnen met de opbouw van je oudedagvoorziening.

De goede oude tijden van een stabiele pensioenuitkering zijn helaas voorbij.

Door de hervorming van het pensioenstelsel is de hoogte van het pensioen veel minder zeker geworden. Afhankelijk van de ontwikkelingen op de beurs kan pensioen dat je via een pensioenfonds van de werkgever opbouwt hoger uitpakken dan verwacht, maar ook lager.

Deze wijzigingen raken de groep voor wie het vroeger niet vanzelfsprekend was om zelf pensioen te regelen, oftewel werknemers die via hun werkgever bij pensioenfondsen hun oudedagsvoorziening opbouwen.

Zzp'ers en werknemers zonder een pensioenregeling moeten sowieso zelf sparen en beleggen voor een aanvullende uitkering boven de AOW.

Zelf pensioen opbouwen betekent keuzes maken, met fiscale gevolgen

Bij de zelfstandige pensioenopbouw komt veel kijken. Je moet keuzes maken over hoeveel geld je bereid bent om maandelijks opzij te zetten en hoeveel risico je wilt nemen met beleggen.

Hoe je je oudedagsvoorziening fiscaal regelt heeft ook grote gevolgen voor de vermogensopbouw. Hier heb je twee smaken: beleggen via box 3 of een geblokkeerde pensioenrekening.

Het is belangrijk om de verschillen en de gevolgen van deze twee alternatieven te begrijpen.

Box 3: veel vrijheid, maar wel vermogensbelasting

Het grote voordeel van sparen en beleggen via box 3 is de vrijheid die je houdt over wanneer en hoeveel geld je opneemt.

De keerzijde van zoveel vrijheid is dat het je in de verleiding kan brengen om nog vóór je pensioen van het opgebouwde kapitaal af te gaan snoepen.

Daarnaast kent de pensioenopbouw via box 3 een ander belangrijk nadeel: over een spaar- of beleggingspot boven 50.000 euro moet vermogensbelasting betaald worden.

Geblokkeerde pensioenrekening: fiscaal voordelig, maar weinig autonomie

Vermogen opbouwen via een geblokkeerde pensioenrekening is de andere mogelijkheid.

De aantrekkingskracht van dit alternatief is dat je pensioenopbouw buiten box 3 valt, waardoor je de vermogensbelasting vermijdt. Daarnaast mag het geld dat je periodiek op de pensioenrekening stort onder bepaalde voorwaarden aftrekken van je inkomen zodat je minder belasting betaalt in box 1.

Het nadeel van een geblokkeerde pensioenrekening is dat je in de opbouwfase van je geld af moet blijven; neem je tussentijds geld op, dan betaal je daar fors belasting over. Verder heb je de plicht om het opgebouwde vermogen in een uitkeringsproduct te stoppen als je met pensioen gaat.

Zo’n uitkeringsproduct wordt aangeboden door een verzekeraar of bank. Je krijgt hiermee gedurende een zelf te bepalen periode een vaste uitkering per maand. Dit inkomen worden wel belast bij de inkomstenbelasting in box 1, maar vaak tegen een lager tarief omdat je de pensioenleeftijd al hebt bereikt.

Verder kun je pech hebben als je het kapitaal in een uitkeringsproduct stopt op het moment dat de rente laag is. De rentestand bepaalt namelijk de hoogte van je uitkering. Dit effect wordt sterker naarmate de uitkering langer duurt.

Zoveel scheelt vermogensbelasting in box 3 bij 20 en 40 jaar beleggen

Stel: de flexibiliteit die het beleggen via box 3 biedt, spreekt je aan, maar je vraagt je af of je bij het opbouwen van vermogen veel misloopt door de vermogensbelasting.

Om een idee te krijgen hoeveel dat scheelt, rekent Business Insider Nederland een paar voorbeelden door.

Wij werken met een maandelijkse inleg van respectievelijk 300 euro en 500 euro en we nemen twee beleggingsperioden: respectievelijk twintig en veertig jaar. We gaan uit van een gemiddeld bruto rendement op de beurs van 5 procent per jaar.

Met behulp van deze tool van berekenhet.nl bekijken we het eindkapitaal in twee scenario's: beleggen via box 3 en beleggen via een geblokkeerde pensioenrekening. Het verschil in het opgebouwde vermogen valt in deze voorbeelden volledig te wijten aan de wel/niet moeten betalen van de vermogensbelasting in box 3.

Let wel: we houden hier voor de eenvoud geen rekening met eventueel belastingvoordeel via de jaarlijkse aftrek van ingelegde premies in de variant met de geblokkeerde pensioenrekening.

Eerst kijken we naar hoeveel de vermogensbelasting in box 3 uitmaakt gedurende een beleggingshorizon van twintig jaar:

Te zien is dat het effect van de vermogensbelasting toeneemt, naarmate de maandelijkse inleg stijgt.

Zo bedraagt de impact op het eindkapitaal met een maandelijkse inleg van 300 euro ongeveer 1.000 euro. Bij een maandelijkse inleg van 500 euro is het effect forser: de keuze voor beleggen via box 3 scheelt 6.454 euro.

Vervolgens kijken we naar de beleggingshorizon van 40 jaar.

Hier zie je dat het verschil flink begint aan te tikken. Met een inleg van 300 euro per maand bouw je over veertig jaar ruim 52.000 euro minder op vanwege de vermogensbelasting. Met een pensioenpremie van 500 euro scheelt dat zelfs twee keer zoveel: 124.750 euro.

Verder valt het op dat bij een langere pensioenopbouw de impact van de vermogensbelasting veel zwaarder weegt dan bij een kortere pensioenopbouw.

In het voorbeeld van de beleggingshorizon van veertig jaar en een inleg van 500 euro is het opgebouwde pensioen ruim één ton lager als je belegt via box 3. In dezelfde situatie maar met een pensioenopbouw van twintig jaar scheelde dat niet eens 10.000 euro.

De langere beleggingshorizon en de hogere maandelijkse inleg zorgen voor een hoger eindkapitaal. En juist dan begint de belasting in box 3 zwaarder aan te tikken.

Hier spelen twee zaken een rol: aan de ene kant is er de vrijstelling van 50.000 euro per persoon in box 3. Vervolgens is er een getrapt systeem van belastingheffing.

Bij een vermogen tot iets meer dan 100.000 euro betaal je effectief ongeveer 0,59 procent belasting over het deel tussen de 50.000 euro en 100.000 euro. Vervolgens betaal je bij een hoger vermogen effectief 1,4 procent belasting over het vermogen tussen de 100.000 euro en 1 miljoen euro.

Bij een bruto beursrendement van 5 procent is het effect van de belastingheffing in box 3 dus minder zwaar als je één ton vermogen opbouwt. Daarboven neemt de belastingdruk toe en wordt het verschil tussen het bruto en het netto rendement groter.

Lees meer over beleggen en pensioen opbouwen: